Κατ' αρχήν πρέπει να τονίσουμε πως ότι λέμε είναι για να γίνει σωστή δουλειά με ασφάλεια.
Σίγουρα κάποιοι θα πουν ότι είναι περιττή βαβούρα αυτά που θα αναφέρουμε σε αυτό το κομμάτι. Η εικόνα κάποιου που κολλάει χωρίς καμία προστασία πέραν μιας μάσκας χειρός είναι ο κανόνας στην χώρα μας ακόμα και στους επαγγελματίες.
Ταυτόχρονα όμως είναι και τραγικά ηλίθιο να κάνει κανείς κάτι τέτοιο ...
Προετοιμασία Γενικώς & Προστασία.
Τα παρακάτω αποτελούν όχι απλά κανόνες ΑΛΛΑ ΝΟΜΟΥΣ για την ασφάλειά μας. Αν δεν τους ακολουθείτε είναι δικό σας θέμα και δικό σας το ρίσκο, αλλά προσωπικά θεωρώ την επιλογή αυτή ΗΛΙΘΙΑ.
Απαγορεύεται να κολλάμε αν δεν είμαστε καλυμμένοι ΠΛΗΡΩΣ σε όλο το σώμα και τα άκρα μας.
Το φως που εκπέμπεται κατά την ηλεκτροκόλληση περιέχει ακτινοβολίες UVA / UVB οι οποίες είναι καρκινογόνες, ΠΟΛΥ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ από ένα σολάριουμ. Το κάψιμο από την ηλεκτροκόλληση στο δέρμα είναι σε βλάβη ότι χειρότερο μπορείτε να του κάνετε. ΜΗΝ ΡΙΣΚΑΡΕΤΕ. Αφήστε που κάποιοι λένε ότι επηρεάζεται και το γενετικό σύστημα του άνδρα από αυτές τις ακτινοβολίες, αν και δεν έχω βρει στοιχεία για κάτι τέτοιο. Δερμάτινη χοντρή φόρμα ηλεκτροσυγκολλητή είναι must ή στην χειρότερη βαμβακερή ολόσωμη, όχι με τιράντες, χοντρή φόρμα εργασίας.
Πάντα φοράμε χοντρά, πυρίμαχα γάντια ηλεκτροσυγκόλλησης
Ποτέ από τα απλά γάντια εργασίας που πουλάνε με 1-2 ευρώ το ζευγάρι. Δεν προστατεύουν ούτε από ακτινοβολία ούτε από τα λιωμένα σίδερα που πετάγονται. ΟΥΤΕ λεπτά δερμάτινα/υφασμάτινα γάντια κάνουν για τους ίδιους λόγους, ούτε καν αυτά που είναι για TIG. Αυτά είναι πολύ λεπτά γιατί το TIG χρειάζεται λεπτούς χειρισμούς και ταυτόχρονα στο TIG δεν πετάγονται καθόλου σπίθες /μέταλλα κλπ. Όταν λέμε γάντια εννοούμε αυτό :
Τα γάντια που βλέπετε δεν τα χρησιμοποιώ πλέον. Τα έχω αποσύρει, και ως φόρο τιμής και λόγω καταστρφής, από την μέρα που έσωσαν τα δάχτυλά μου. Τρύπαγα στο καινούριο κολονάτο τρυπάνι μου στην μικρότερη ταχύτητα (= μεγαλύτερη ροπή) 10mm μεταλλική πλάκα την οποία κράταγα στα χέρια μου (= βλακεία). Κάποια στιγμή έπιασε το τρυπάνι και παρέσυρε την πλάκα και το χέρι μου, το οποίο σφηνώθηκε ανάμεσα στο μέταλλο που τρύπαγα και την μεταλλική τράπεζα του τρυπανιού. Γενικά αντέχω τον πόνο, αλλά εκείνη την στιγμή ούρλιαξα. Με το άλλο χέρι έκλεισα αμέσως το τρυπάνι και με κόπο ξεσφήνωσα το χέρι μου. Το γάντι κομματιάστηκε το χέρι μου όχι. Εκτός από τον στιγμιαίο πόνο δεν έπαθε τίποτα άλλο. Συμπέρασμα : από τότε σε ΟΤΙ κανω φοράω χοντρά γάντια.
Πάντα φοράμε χοντρές μπότες εργασίας με μέταλλο μπροστά
Υπάρχουν δύο τρόποι να συνειδητοποιήσετε την χρησιμότητά τους. Ο ένας είναι να τις φοράτε όταν θα πέσει στα πόδια σας μια γεμάτη μπουκάλα Corgon και ο άλλος να μην τις φοράτε στην ίδια περίπτωση. Επίσης σας γλιτώνουν από τον χορό της φωτιάς, αυτό που συμβαίνει δηλαδή όταν μια σπίθα από την ηλεκτροκόλληση μπει σε ένα κοινό παπούτσι (συνήθως τρυπώντας το) και βάλει φωτιά στην κάλτσα και το πόδι σας. Είμαι στο δεύτερο ζευγάρι αφού το πρώτο σκίστηκε από σπασμένο δίσκο κοπής μετάλλων. Το πόδι μου δεν έπαθε τίποτα όμως.
Πάντα χρησιμοποιούμε FULL FACE ηλεκτρονική μάσκα ηλεκτροσυγκόλλησης
Μάλιστα φροντίζουμε να έχει και grinding mode και την φοράμε και όταν τροχίζουμε γιατί ποτέ δεν ξέρεις τι μπορεί να σου έρθει στην μούρη: σπίθα (το έχω πάθει), κομμάτι λιωμένο μέταλλο, σπασμένος δίσκος ? Το ζήτημα της ηλεκτρονικής είναι πολύ σημαντικό γιατί με την χειρός ούτε προστατευόμαστε από την ακτινοβολία γύρω γύρω, ούτε μπορούμε να κάνουμε δουλειά απερίσπαστοι. Από τότε που μία σπίθα προσπέρασε το κεφάλι μου και προσγειώθηκε στον σβέρκο μου φοράω και καπέλο jockey ανάποδα και έχω γλιτώσει από αυτά. Σημείωση: φροντίζουμε να είναι καθαρό το προστατευτικό lexan του φακού μπροστά γιατί αλλιώς δεν βλέπουμε τίποτα. Αυτά αλλάζουν όταν καούν από σπίθες κλπ και κάνουν μόλις ένα ευρώ. Άρα δεν κολλάμε χωρίς αυτό :
Επίσης εγώ
φοράω πάντα μάσκα ενεργού άνθρακα όταν κολλάω και έχω δει μεγάλη διαφορά από τότε που δεν φόραγα (η μαυρίλα που έβγαζα από την μύτη τέλος)
Καλό είναι, αλλά όχι και τόσο απαραίτητο, να φοράμε ακουστικά απομόνωσης όταν τροχίζουμε ώστε να μην κουδουνίζει το κεφάλι μας.
ΣΚΕΦΤΟΜΑΣΤΕ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ
Δεν κολλάμε αν γύρω γύρω υπάρχουν απροστάτευτοι άνθρωποι ζώα, παιδιά ή οτιδήποτε άλλο. Παθαίνουν και αυτοί βλάβες ανεξάρτητα αν εμείς είμαστε προστατευμένοι από πάνω μέχρι κάτω όπως πρέπει. Η ευθύνη για τους γύρω ανήκει στον ηλεκτροσυγκολλητή.
Άλλα εργαλεία.
Παραθέτω μία λίστα με εργαλεία που χρειάζονται.
Πολλά από αυτά είναι προαιρετικά αλλά κάνουν την ζωή μας εύκολη.
Απαραίτητα
- Δισκοπρίονο.
Μην κάνετε το λάθος να αγοράσετε κάποιο από τα φτηνά με τους δίσκους που μοιάζουν με αυτούς που βάζετε στον τροχό σας. Η ακρίβεια είναι τραγική και πολλές φορές οι κοπές στραβές γιατί ο δίσκος λυγίζει. Μιλάω εκ πείρας ... Αν και ένα καλό με μεταλλικό δίσκο κάνει τα διπλά ή και τα τριπλά χρήματα τείνω να καταλήξω ότι το αξίζει ... Πολύ περισσότερο που οι δίσκοι τρώγονται θεαματικά γρήγορα σε αυτό που έχω και είναι 6 ευρώ ο ένας ...
- Τροχός.
Εδώ οι επιλογές είναι 2 ή 114mm ή 125mm διάμετρος δίσκου. Μεγαλύτερο είναι πολύ βαρύ και κουράζει αργά ή γρήγορα ανάλογα με τις αντοχές σας. Τα 114 είναι πολύ μικρά και εύχρηστα ενώ τα 125 πιο οικονομικά σε δίσκους αλλά και πιο δυσκίνητα. Εγώ χρησιμοποιώ 114 και έχω περάσει συνεχόμενες ώρες χρήσης χωρίς πρόβλημα. Πλέον ακόμα και μαρκάτα είναι πολύ φτηνά (το δικό μου είναι black&decker και το πήρα 25 ευρώ στο praktiker) ενώ τα no name είναι αστεία (12 - 17 ευρώ σε όλα τα πολυκαταστήματα)
- Αλφάδι
Δύο μικρά και δύο μεγάλα για να έχετε. Αποφύγετε τα πλαστικά γιατί λιώνουν.
- Μέγκενη
Χρειάζεστε τουλάχιστον μία. Εγώ έχω δύο, πάγκου, περιστρεφόμενες, 17,5 ευρώ έκαστη από Leroy Merlin. Είναι 150mm, αλλά είναι μικρές. Για κάποιο περίεργο λόγο οι μεγαλύτερες είναι και κατά πολύ ακριβότερες αλλά χρειάζονται (200mm minimum) για να πιάνουν πραγματικά γερά.
- Δράπανο
Χρειάζεστε ένα δυνατό, 700W και πάνω. Αν έχετε τα χρήματα πάρτε ένα
ηλεκτροπνευματικό αλλά αν είναι SDS να έχει ΚΑΙ τσόκ, για να μην πληρώνετε έξτρα. Η διαφορά δύναμης θα σας εκπλήξει (κάποιες φορές δυσάρεστα: μια φορά που δεν είχα βιδώσει σφιχτά το χερούλι γύρισε και μου ήρθε στη μούρη ... ας είναι καλά η μάσκα που λέγαμε και δεν έπαθα τίποτα.)
- G-clamps
Δεν ξέρω πως λέγονται στα ελληνικά αλλά εννοώ αυτά :
Χρειάζεστε πολλά και σε διάφορα μεγέθη. Εγώ έχω 6. 2 150mm, 2 200mm και 2 250mm. Υπάρχουν και πλαστικά αλλά μην τα πάρετε γιατί λιώνουν.
- Μοιρογνωμόνιο
Όχι σαν το σχολικό αλλά κάτι τέτοιο :
Προαιρετικά
Ότι από τα παραπάνω θέλετε υπάρχει και σε ηλεκτρονική ή/και ακριβότερη
έκδοση. Βοηθούν την ακρίβεια ή/και την αποτελεσματικότητα αλλά κοστίζουν. Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικά :
- plasma cutter
- κολονάτο δράπανο
- αποστασιομετρητές laser
- γωνιάστρα (διπλή μέγκενη σε 90 μοίρες γωνία)
- ηλεκτρονικό μοιρογνωμόνιο
- σέγα
- dremel
κλπ κλπ
Η αλήθεια είναι οτι μπορείτε να ζήσετε και χωρίς αυτά αλλά κάποια κάνουν
την ζωή πιο εύκολη (dremel , κολονάτο δράπανο) και κάποια άλλα είναι απόλαυση (Plasma Cutter: ότι κοντινότερο έχει να επιδείξει η επιστήμη σε σπαθί jedi!). Εσείς κρίνετε τι αξίζει και τι όχι, αλλά μην ξεχνάτε το θέμα είναι να κάνουμε την πλάκα μας.
Προετοιμασία Μετάλλων.
Το μόνο που πρέπει να υπάρχει στο περιβάλλον της κόλλησης είναι
τα δύο μέταλλα που κολλάτε και το ηλεκτρόδιο με το αέριο να τα απομονώνει από οτιδήποτε άλλο.
Αυτό σημαίνει ότι :
σκουριά, λάδια, γράσα, σκόνη, mil scale*, γαλβάνι, επιμεταλλώσεις, κόλες και οτιδήποτε άλλο εκτός από το αέριό σας δεν πρέπει να βρίσκεται εκεί ...
*mil scale είναι το μαύρο φιλμ που έχουν τα μέταλλα όταν τα αγοράζουμε, εξ' ου και το όνομα μαύρα ...
Άρα πρέπει να καθαρίσετε τα μέταλλα. Για να το κάνετε αυτό υπάρχουν πολλοί τρόποι.
Μπορείτε να τα τρίβετε με συρματόβουρτσα (βασανιστικά αργό και προσβλητικά ανεπαρκές)
Μπορείτε να τα τρίβετε με γυαλόχαρτο (μιλάμε για κινέζικο βασανιστήριο αλλά τουλάχιστον δουλεύει)
Τα παραπάνω μην τα δοκιμάσετε καν με το χέρι ... είναι τρελό σκότωμα και στην περίπτωση της συρματόβουρτσας τα αποτελέσματα είναι αμφίβολα.
Αναγκαστικά θα χρησιμοποιήσετε κάτι ηλεκτρικό.
Υπάρχουν συρματόβουρτσες πάγκου ή άλλες που προσαρμόζονται στο τσοκ του δράπανού σας. Σε αυτή τη μορφή δουλεύουν. Φροντίστε όμως να μήν πάρετε τις πολύ σκληρές με τα χοντρά σύρματα γιατί χαράζουν σε υπερβολικό βαθμό τα μέταλλα και αφαιρούν αρκετό υλικό.
Τα τριβεία χειρός είναι πιο χρονοβόρα άλλα βοηθούν σε κάποιες περιπτώσεις που η συρματόβουρτσα δεν μπορεί να φτάσει (ειδικά αν μιλάμε για αυτά τα μικρά πανάκριβα επαναφορτιζόμενα bosch, makita κλπ με τις διάφορες κεφαλές).
Ίσως η καλύτερη μέθοδος για δύσκολα σημεία είναι το dremel. Με το κυλινδρικό γυαλόχαρτο. Εγώ αυτό χρησιμοποιώ στα δύσκολα.
Αν δεν θέλετε να μπείτε στα έξοδα μπορείτε να κάνετε την δουλειά σας με τον τροχό αλλά
!!! προσοχή !!! τρίβουμε με δίσκο λείανσης και ΟΧΙ κοπής. Το τρίψιμο πρέπει να γίνει με τον δίσκο υπό γωνία και όχι κάθετα με την κόψη στο μέταλλο. Αν χρησιμοποιήσετε έτσι δίσκο κοπής αργά η γρήγορα
θα σπάσει και θα τιναχτεί με τεράστια ταχύτητα. Αν δεν πετύχει εσάς ή κάποιον άλλο τριγύρω θα είναι θαύμα ... Στην δική μου περίπτωση ήμουν τυχερός και με πέτυχε στην μπότα οπότε δεν έπαθα τίποτα (η μπότα σκίστηκε βέβαια αλλά για αυτό φοράμε προστατευτικά). Οι δίσκοι κοπής είναι ΙΣΙΟΙ και λεπτοί ενώ οι δίσκοι λείανσης είναι υπερυψωμένοι στην τρύπα του άξονα και χοντροί.
Εγώ χρησιμοποιώ αποκλειστικά αυτή την τεχνική πλέον (εκτός από κάτι πολύ δύσκολο από άποψη πρόσβασης όπου παίζει dremel).
Είναι πανεύκολο με αυτή την τεχνική να αφαιρέσετε περισσότερο μέταλλο απ΄ ότι πρέπει και να πρέπει να ξανακόψετε το σίδερο, αλλά μετά από μερικές προσπάθειες το αποτέλεσμα θα είναι το επιθυμητό χωρίς απώλειες.
Καθαρίστε αρκετή επιφάνεια μετάλλου και όχι ακριβώς όσο χρειάζεται γιατί πολλές ακαθαρσίες λιώνουν με την θερμότητα και τραβιούνται στην κόλληση.
Υπάρχουν κάποια μίνια που είναι φτιαγμένα για ηλεκτροκόλληση. Δηλαδή μπορούν να κολληθούν μέταλλα βαμμένα με τέτοια προϊόντα χωρίς να θέλουν καθάρισμα. Θεωρητικά. Δεν έχω προσωπική εμπειρία και για ένα σασί δεν θα το έκανα για να έχω το κεφάλι μου ήσυχο. To MIG είναι αρκετά ευαίσθητο σε ακαθαρσίες. Ίσως με stick ναι, αλλά με Mig όχι, τουλάχιστον μέχρι να σιγουρευτώ για κάποιο/α συγκεκριμένο/α προϊόν/τα, ότι όντως δεν δημιουργούν πρόβλημα.
Αυτό που θέλουμε είναι κάτι τέτοιο :
Σίγουρα κάποιοι από εσάς θα σκεφτούν ότι έλα μωρέ πού να κάθεσαι να τρίβεις με τις ώρες... κόλα εκεί πέρα να τελειώνουμε.
ΛΑΘΟΣ κύριοι. Αν κολλάτε το barbecue στην αυλή σας το πολύ πολύ να σας πέσουν κάτω τα κάρβουνα, αλλά εδώ συζητάμε για μια κατασκευή που μπορεί εύκολα να σας στείλει στον άλλο κόσμο σε περίπτωση αστοχίας.
Κλείνοντας αυτό το θέμα ας δούμε και ας συζητήσουμε μια φωτογραφία:
πρόκειται για κόλληση που έχω κάνει εγώ στα πλαίσια της εξάσκησής μου και όπως βλέπετε έχω αφήσει σκουριά και μίνιο στα μέταλλα. Είναι λίγο θολή γιατί είναι από κινητό αλλά αρκεί για να δούμε αυτά που πρέπει.
Σε αυτό το σημείο έχει γίνει undercut :
Αυτό σημαίνει ότι η κόλληση δεν έχει πιάσει καλά από αυτή την πλευρά και επειδή ξέρω ότι οι ρυθμίσεις της μηχανής ήταν σωστές, ο μόνος ένοχος που μπορώ να βρω είναι η σκουριά.
επίσης βλέπουμε ότι η σκουριά και το χρώμα έχουν "καεί" και μαζευτεί σε κάποια σημεία :
Αν το καλοσκεφτείτε όμως η επιφάνεια που είχε σκουριά και χρώμα είναι πολύ μεγαλύτερη από τις κηλίδες που βλέπουμε εδώ. Το υπόλοιπο βρίσκεται ΜΕΣΑ στην κόλληση. Το αποτέλεσμα είναι ότι η κόλληση αυτή αν υποστεί μεγάλες δυνάμεις ή κραδασμούς μπορεί να σπάσει από δημιουργία ρωγμών που θα ξεκινήσουν από τα παγιδευμένα κομμάτια ακαθαρσιών.
Μπορεί και να μην γίνουν όλα αυτά, αλλά θεωρώ πολύ μεγάλο το ρίσκο που παίρνει κανείς παίζοντας με τέτοια θέματα.
Στο ζήτημα της προετοιμασίας μετάλλων εμπίπτει και το fitting. Δηλαδή η μορφοποίηση της άκρης των μετάλλων ώστε να ταιριάζουν ακριβώς το ένα στο άλλο για την κόλληση. Όταν έχουμε τετράγωνες σωλήνες είναι εύκολα τα πράγματα. Τα σκούρα είναι με κυκλικές ή άλλες "περίεργες" διατομές. Εκεί θέλει αρκετή δουλειά. Θα ασχοληθούμε διεξοδικά για κάθε είδος κόλλησης.